Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku

Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku to niezwykła podróż w czasie, otwierająca drzwi do bogactwa architektury i kultury ludowej regionu. Ten skansen, gdzie historia ożywa, pozwala zwiedzającym przenieść się w przeszłość i poznać codzienne życie dawnych mieszkańców Warmii, Mazur oraz Powiśla. Stanowi on bezcenną pamiątkę dziedzictwa, chroniąc unikalne wiejskie budownictwo dla przyszłych pokoleń.

Co to jest Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku?

Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku, znane również jako MBL-PE, to rozległy skansen, który z pasją prezentuje tradycyjną architekturę ludową. Jego historia zaczyna się od „Dorfmuseum Königsberg”, czyli Muzeum Wsi w Królewcu, które narodziło się jako pionierska ekspozycja architektury ludowej z terenów Prus. Początkowo mieściło się na obrzeżach królewieckiego ogrodu zoologicznego, gdzie zaczęto gromadzić pierwsze cenne obiekty.

W 1937 roku zapadła strategiczna decyzja o relokacji całej ekspozycji do Olsztynka, miejscowości, w której znajdowało się już mauzoleum. To gigantyczne przedsięwzięcie logistyczne realizowano w latach 1938–1942. Po II wojnie światowej, pieczę nad ocalałymi budynkami w Olsztynku przejął Wojewódzki Konserwator Zabytków w Olsztynie, troszcząc się o ich zachowanie i konserwację. Prawdziwy przełom nastąpił 1 stycznia 1969 roku, gdy skansen zyskał status samodzielnej i autonomicznej jednostki, przyjmując nazwę „Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku”. Instytucja ta, będąc dumnym członkiem założycielem Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu w Polsce, wyraźnie podkreśla swoje znaczenie w krajowej sieci skansenów. Wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów pod numerem 99, muzeum potwierdza swoją wysoką rangę jako instytucji kultury. Dziś to miejsce to znacznie więcej niż tylko kolekcja zabytkowych budynków; to tętniące życiem centrum edukacji i popularyzacji kultury ludowej, zapewniające zwiedzającym niezapomniane wrażenia.

Historia muzeum w Olsztynku

Historia Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku jest długa i fascynująca, rozpoczynając się jeszcze przed jego obecną lokalizacją. Początki sięgają Królewca, gdzie narodziła się idea stworzenia miejsca prezentującego architektoniczne dziedzictwo regionu.

Dorfmuseum Königsberg: Początki w Królewcu

Pierwszą wzmiankowaną datą utworzenia Dorfmuseum Königsberg, czyli Muzeum Wsi w Królewcu, jest 24 września 1909 roku. Było to pionierskie przedsięwzięcie, mające na celu stworzenie ekspozycji architektury ludowej z terenów Prus. Muzeum to powstało na obrzeżach ogrodu zoologicznego w Królewcu, co zapewniało mu atrakcyjne otoczenie i dostępność dla zwiedzających. Gromadziło ono cenne obiekty, które miały świadczyć o bogactwie i różnorodności budownictwa wiejskiego.

Przeniesienie do Olsztynka (1938-1942)

W 1937 roku podjęto decyzję o przeniesieniu ekspozycji do Olsztynka, gdzie znajdowało się mauzoleum. Proces ten, trwający w latach 1938–1942, był skomplikowanym przedsięwzięciem logistycznym. Niestety, nie udało się przenieść wszystkich obiektów z Królewca. Z 22 budynków prezentowanych pierwotnie w Królewcu, do Olsztynka udało się przenieść 14. Dodatkowo, jeden z obiektów uległ zniszczeniu od pioruna w roku 1945, co stanowiło kolejną stratę dla kolekcji.

Samodzielność muzeum od 1969 roku

Po II wojnie światowej, opiekę nad zachowanymi budynkami w Olsztynku przejął Wojewódzki Konserwator Zabytków w Olsztynie. Pod koniec lat 50. XX wieku rozpoczęto intensywne uzupełnianie kolekcji o nowe obiekty architektury wiejskiej, co pozwoliło na dalszy rozwój skansenu. 1 września 1961 roku utworzono Park Etnograficzny, który początkowo funkcjonował jako Oddział Muzeum Mazurskiego w Olsztynie. Przełom nastąpił 1 stycznia 1969 roku, kiedy to Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku stało się samodzielną i autonomiczną jednostką.

W 1974 roku Muzeum przejęło fragment gotyckiej zabudowy miasta Olsztynek, w tym ruinę kościoła (XIV/XVII w.) oraz basztę murów obronnych miasta. Obiekty te zostały zaadaptowane do funkcji Salonu Wystawowego i Domu, wzbogacając ofertę kulturalną muzeum. Obecnie skansen zajmuje około 77 ha, na których znajduje się 68 obiektów architektonicznych, w tym 13 przeniesionych z Królewca. 30 grudnia 2008 roku Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów pod numerem 99, co potwierdziło jego status. W roku 2009 Muzeum otrzymało honorową nagrodę za dorobek w popularyzacji kultury ludowej i folkloru, doceniając jego wkład w ochronę dziedzictwa.

Muzeum w Państwowym Rejestrze Muzeów
Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku jest oficjalnie wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów pod numerem 99. Ten wpis potwierdza jego status jako instytucji o szczególnym znaczeniu dla kultury narodowej, gwarantując przestrzeganie najwyższych standardów w zakresie gromadzenia, konserwacji i udostępniania zbiorów.

Członek Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu
Muzeum jest również członkiem założycielem Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu w Polsce. Przynależność ta świadczy o jego aktywnej roli w środowisku skansenowskim, współpracy z innymi instytucjami oraz zaangażowaniu w rozwój i promocję muzealnictwa na wolnym powietrzu.

Powierzchnia i obiekty Muzeum
Obecnie Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku zajmuje imponującą powierzchnię około 77 ha. Na tym obszarze zgromadzono 68 obiektów architektonicznych, z których 13 zostało przeniesionych z Królewca, stanowiąc cenną pamiątkę po pierwotnej kolekcji.

Zwierzęta gospodarskie polskiego pochodzenia
Oprócz zabytkowej architektury, Muzeum prezentuje również ekspozycje rzadkich gatunków zwierząt gospodarskich polskiego pochodzenia. Jest to ważny element edukacyjny, ukazujący tradycyjne rolnictwo i hodowlę, a także przyczyniający się do ochrony bioróżnorodności.

Rok	Wydarzenie
1909	Utworzenie Dorfmuseum Königsberg
1937	Decyzja o przeniesieniu do Olsztynka
1938-1942	Przenosiny ekspozycji
1961	Utworzenie Parku Etnograficznego
1969	Ustanowienie samodzielnego Muzeum
2008	Wpis do Państwowego Rejestru Muzeów
2009	Honorowa nagroda za dorobek

Zabytki i ekspozycje w Muzeum Budownictwa Ludowego

Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku to prawdziwa skarbnica zabytków, prezentująca różnorodność architektury i życia codziennego dawnych mieszkańców. Wśród obiektów muzealnych znajdują się chałupy z Warmii, Mazur, Powiśla, Prus Górnych, Sambii i Małej Litwy, ukazujące specyfikę budownictwa z różnych regionów. Dodatkowo, muzeum wzbogacają ekspozycje rzadkich gatunków zwierząt gospodarskich polskiego pochodzenia, co pozwala na kompleksowe zrozumienie wiejskiego życia.

• brama wjazdowa z Borek, będąca kopią oryginalnego obiektu,
• karczma ze Skandawy, obiekt usytuowany przy uczęszczanym trakcie, pełniąca funkcję lokalu gastronomicznego i galerii sztuki ludowej, będąca kopią obiektu w konstrukcji z „muru pruskiego”,
• altanka parkowa z Judyt, idealna do odpoczynku,
• młyn wodny z Kaborna, wykorzystujący spiętrzoną wodę i nasiębierne koło korytkowe, z zachowanymi urządzeniami przemiałowymi,
• gniotownik nasion oleistych z Nowego Młyna, służący do uzyskiwania oleju,
• dom kamienny z Łutynowa, prezentujący wnętrze mieszkalne biedniackiej rodziny pogorzelców z pocz. XX w. oraz warsztat szewski z pocz. XX w.,
• piwnica ziemna z Małszewa, przeznaczona do przechowywania żywności i płodów rolnych,
• szkoła wiejska z Pawłowa, z ekspozycją gabinetu dentystycznego z I poł. XX w.,
• bróg z dachem czterospadowym, będący kopią obiektu służącego do przechowania siana,
• kościół z Rychnowa, przykład ludowego budownictwa sakralnego na Mazurach, z polichromiami przedstawiającymi kuszenie w raju i Apostołów oraz tryptykiem z połowy XVII w.,
• wieża z Maniek, będąca kopią wieży z 1685 roku,
• mur kamienny otaczający teren przykościelny, wyznaczający granice sacrum i profanum,
• zagroda powiślańska zamożnej rodziny osadników holenderskich,
• chałupa z wystawką podcieniową z Zielonki Pasłęckiej, prezentująca wnętrze mieszkalne zamożnej rodziny osadników holenderskich z końca XIX w.,
• stodoła z Bramki, będąca kopią obiektu, która pełni funkcję zaplecza gospodarczego MBL,
• chałupa powiślańska z wnęką środkową z Bartężka, będąca kopią,
• dzwonnica ze wsi Kot, będąca kopią, służąca na wypadek pożaru lub do oznajmiania ważnych wydarzeń,
• chałupa z wystawką podcieniową z Burdajn, będąca kopią, pełniąca funkcję spichlerza do przechowywania zboża, z wnętrzem izby szkolnej oraz mieszkaniem nauczyciela z lat 20. XX w.,
• zajazd z karczmą z Małszewa, usytuowany przy uczęszczanych traktach,
• chałupa z wystawką podcieniową z Chojnika, prezentująca tradycyjne wzornictwo odzieży ludności ukraińskiej, przesiedlonej po II wojnie światowej w ramach akcji „Wisła”,
• chałupa z Gązwy, z piecem kaflowym z 1792 r., ozdobionym kaflami, na których przedstawiono scenki rodzajowe i motywy kwiatowe, oraz wnętrzem mieszkalnym średniozamożnej rodziny stolarza i gołębiarza z II poł. XIX w.,
• stodoła z Jerutek, w konstrukcji zrębowej z trzema sąsiekami i dwoma klepiskami,
• budynek gospodarczy z Jerutek, mieszczący warsztat stolarski,
• chałupa z Turznicy, będąca kopią.

Te liczne obiekty tworzą kompleksową opowieść o życiu na wsi, rzemiośle, wierzeniach i codziennych zajęciach, stanowiąc żywą lekcję historii i etnografii.

Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku – informacje praktyczne

Planując wizytę w Muzeum Budownictwa Ludowego – Parku Etnograficznym w Olsztynku, warto zapoznać się z praktycznymi informacjami, które ułatwią zwiedzanie. Muzeum jest łatwo dostępne i oferuje szereg udogodnień dla turystów.

Adres i kontakt

Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku znajduje się pod adresem:
ul. Leśna 23, 11-015 Olsztynek.
Dostępne są również numery telefonów oraz adres e-mail, które można znaleźć na oficjalnej stronie internetowej muzeum, umożliwiające kontakt w celu uzyskania szczegółowych informacji lub rezerwacji.

Godziny otwarcia

Godziny otwarcia muzeum różnią się w zależności od sezonu. W sezonie letnim (zazwyczaj od maja do września) obiekt jest otwarty dłużej, natomiast poza sezonem godziny mogą być skrócone. Zawsze zaleca się sprawdzenie aktualnych godzin otwarcia na stronie internetowej muzeum przed planowaną wizytą, aby uniknąć nieporozumień.

Bilety wstępu

Muzeum oferuje różne rodzaje biletów wstępu, w tym bilety normalne, ulgowe (dla dzieci, studentów, seniorów) oraz rodzinne. Dostępne są również opcje zakupu biletów grupowych. Ceny biletów są aktualizowane sezonowo, dlatego warto sprawdzić je na oficjalnej stronie internetowej lub skontaktować się z kasą muzeum.

Dojazd

Dojazd do Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku jest prosty. Obiekt położony jest w pobliżu drogi krajowej S7, co ułatwia podróż samochodem. Na terenie muzeum dostępny jest parking dla samochodów osobowych i autokarów. Dla osób korzystających z transportu publicznego, Olsztynek jest dobrze skomunikowany z większymi miastami regionu.

Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku to fascynujące miejsce, które oferuje unikalną podróż w czasie do dawnej wsi. Od swoich początków jako Dorfmuseum Königsberg, przez przeniesienie do Olsztynka, aż po status samodzielnej instytucji wpisanej do Państwowego Rejestru Muzeów, muzeum nieustannie rozwija swoją kolekcję. Prezentuje ono bogactwo architektury ludowej z Warmii, Mazur, Powiśla i innych regionów, a także ekspozycje zwierząt gospodarskich polskiego pochodzenia. Jest to obowiązkowy punkt na mapie dla każdego, kto pragnie poznać dziedzictwo kulturowe Prus.

Zobacz nasz ostatni artykuł – Miasta w województwie warmińsko-mazurskim: Kompletny przewodnik